Visitas

contador de visitas .

martes, 1 de noviembre de 2011

A CORDA DO MUSTALLAR

                                                                     



Villouso é o nome dun arroyo dos Ancares que parte dous altos montes : O Mustallar ye o Corno Maldito. O pé dun deles taba fai tempo unha pequena aldea, algo máis arriba do que hoy é o pueblo de Burbia. No pico do Mustallar xuntábanse os  ancareses pra facer xusticia nos casos pouco claros.




Eilí víase una gran corda que según a crencia d xente  baxaba  do cielo.


                                                                     

A persona que tuvera razón nalgúa porfía podía coller a corda ca mau, mais cuando quería facelo o culpable , a corda subia ye o falso non podía chegar a agarrala.



Esta corda desapareceu, porque dunha vez, sirvíndose dunha trampa, o culpable pudo collela.



A cousa foi que un home de Donís, nunha feira de gado que tiña lugar cada ano  na Campa dos tres Bispos, pidera prestados cuartos a outro de Burbia ye cuando éste reclamoulle o pago, o galego negoulle a deuda.



Foron pois a Xusticia ye subiron, cos testigos dos dous lados ancareses,  ó monte pra facer a proba da corda. Lle tocou primeiro o prestamista, quen levantou o brazo ye colleu a corda, que paraba quieta pois o home tiña a razón.



Chégalle a vez o deudor quen dalle ó burbiego o bastón que lle sirvira pra subir o monte , pra que o sostuvera mentras tanto, ye éste cóllelo de boa fe .



O galego entonces colleu tamén a corda como o fixera o outro. Os testigos non podía creelo e mais cuando o deudor devolveu o bastón ó burbiego, a corda comenzou outra vez a subir.



Naide podía dar razón do que pasaba, hasta que o culpable confesou que drento do bastón escondera os cuartos que o outro lle prestara.



O galego sirvírase desta trampa pra poder chegar á corda.



Todos taban mirando cuando a corda volvería a baixar mais  ésta nunca máis baixou ye os ancareses perderon esta forma infalible de facer xusticia.



Versión personal de una leyenda rusa.

viernes, 28 de octubre de 2011

A invernada na Serra

A INVERNADA Na SERRA

                                                          


Un Boi de Canteixeira que perdérase polo monte da Serra ye andaba polo carreiro da murteira de Pedra Cabalar, cuando atopouse con un Carneiro ye preguntóulle:

-¿Pra onde vai o Carneirín?

-Vou buscando un furaco pra non morrer de friu no inverno que ya ven-respondeu o Carneiro.

-Pois imos xuntos, ye pode que atopemos un refuxo ben grande ye o subeiro pra cuando chova ou neve.

Foron logo andando ye a pouco xúntaselles un Porco

-Busco un sitio pra pasalo inverno

-Pois logo ven con nós.




Iban polo carreiro das fontes de Teixeira cara a Serra ye viron parecer por entre os rebolos un Pato que iba buscando ó mismo, ye tamén xuntouse con eles

Xa taban algo cansados cuando vein baixar por entre os acebáis un Galo que tamén xuntóuselles de gana.

Todos xuntos siguiron po lo carreiro falando entre eles.

-¿Que imos facer? Ya se sinten as primeiras xeadas ¿Onde nos meteremos as noites todos cinco?

Chegados eiquí dixo o Boi:

-A min paréceme que temos que buscar unha cabana antes da noite pois si xea morreremos sin remedio.. Si corremos a escape todos xuntos, pronto poderemos chegar as cabanas da Serra de Vilar que recordo haber tado eu pacendo  por eillí ye  que neste tempo do inverno tarán valeiras.

Mais o Carneiro dixo:

-Eu teño un manto de quente lá . Tou que me doin as pernas  de andar tanto ye poderéi pasála noite sin chegar a cabana que inda tá muy lonxe.

O Cocho tamén dixo:

-A min ó friu non lle teño medo, fozo ye métome baixo da terra ye non teño falta de outra cousa.

A sua vez o Pato declarou:

-Pois eu sentaréime entre os ramallos d’un abedul, unha ala serviráme de cama ye a outra de mantelo ye por friu que faga a noite eu tarei ben quente. Non teño falta de ningua cabana.

Tamén o Galo era da misma opinión, así que o Boi, vindo que non podía cuntar cos sous compañeiros ye que tiña que marchar solo díxolles:

Bueno pois facéi como os de a gana. Eu chegarei a Serra ye drento de unha cabana, farei lume ye pasarei a noite solo pero quente. Logo non viñáis a pidirme que vos deixe entrar.

Ye correndo chegou logo as cabanas ye entrado na corte máis endoada fixo lume ye acomodouse a pasala noite o subeiro pois ya taba neviscando fora.

O pouco chegou o Carneiro todo nevado ye pidioulle o Boi que lle deixara entrar ye quentarse un pouquín

-Non oh, tu teis boa lá pra poder quedar  fora. Non che deixarei entrar.

-Pois si non me deixas entrar toparei contra unha viga que fará caier a cabana ye todos dous pasaremos friu.

O Boi quedóse pensando ye por fin deixóulle entrar pois si non   podera ser pior

Ye deixou pasar o Carneiro.

O rato chega o Porco:

-Deixame entrar amigo que tou xeado co friu

ye si non fozaréi o pé dos postes ye caierá a cabana.

Ye o Boi non pudo facer outra cousa que deixar entrar tamén ó Porco.

Por fin viñeron o Pato ye o Galo pidindo o mismo, pois si non arrincarían as pallas do teito pra que entrara a neve ye o friu.

O Boi non pudo facer outra cousa que deixar entrar tamén a estos dous, ye cuando taban todos xuntos ye quentes puxérose a cantar todos de manera que unha raposa 

 que pasaba por eilí ó sentir o alboroto entroulle a fame de galo, ye púxose a pensar a manera de atrapalo.

Despertou ó Oso que taba durmindo debaixo dos piornos do Mosqueiro ye tamén chamou ó Lobo ye díxolles

-Amigos meus: encontrei unha cabana chea de comida pra nós: Pra ti Oso un boi, pra ti Lobo un carneiro ye pra min un galo.

-Ta ben logo-responderon a unha os dous amigos-lévanos pronto para matalos ye comelos.

A Raposa levóulos hasta a corte da cabana ye o Oso dixo ó Lobo

-Entra tu diantre.

Pero o Lobo:

-Non oh, entra tu primeiro que eres o que teis mais forza

O Oso foi entrar o primeiro mais o Boi embestiulo ye clavoulle os cornos quedando o Oso atrapado contra a parede; o Carneiro doulle unha topada na barriga que dou con él no suelo; o Cocho arrincáballe o pelexo, ó tempo que o Pato picáballe nos ollos ye o Galo sentado no alto dunha viga gritaba a todo pulmón:

-¡Deixáimo pra min! ¡Deixáimo pra min!

O Lobo ye a Raposa ó sentir os gritos de guerra do Galo, colleron medo ye votaron a correr. O Oso ascasí pudo escapar tamén ye cuando alcanzou ós dous compinches cuntoulles as suas penas:

- ¡Si souperais o que me pasou eilí drento! Nunca na vida pasei tanto medo. Namais entrar na corte votouseme unha muller con unha forquita ye clalvoume na parede. Veu dispois un tropel que non paraba de darme golpes ye picotazos no corpo ye nos ollos.

- Mais o pior de todos era un que taba no mais alto que non paraba de gritar:

-Deixáimo para min! ¡Deixarmo para min!

Si éste chegara a collerme tedes por seguro que morro colgado da viga.

-

jueves, 29 de septiembre de 2011

Romance de Doña Urraca

Romance de Dña Urraca (1)



                                                                                 

-¿Queres morrer padre meu?

¡San Miguel vos colla a ialma!

Fixeche manda das terras

a quen se vos antoxara

Daslle Castilla pra Sancho

Á Castilla ben honrada,

Pra don Alfonso León

Con Asturias ye Sanabria,




Pra don García Galicia

Con Portugal a preciada

¡Ye a min que sendo muller

Deixasme desheredada!



-Hey de ir eu de terra en terra

Como muller casquivana

O meu corpo llo daría

A que eu ben se me antoxara

Ós moros lles cobraría

Mais ós cristianos de gracia

E do que teña a ganancia

Farei pola vosa ialma.



Eilí preguntara o rey

-¿Quen é esa que así fala?

Respóndelle o arzobispo:

-Vosa filla doña Urraca



-Cala miña nina cala

Non mentes esa palabra

Que muller que tal dixera

Merecía ser queimada.

Aló en terras de León

Un rincón que eu olvidava

Zamora ten polo nombre

Zamora a ben murallada

Dun lado defendea o Duero

Ye doutro pena tallada.

¡quen vos la quitara filla

miña maldición lle caia!



Todos lle dicen amén

Menos don Sancho que cala.





(1) Esta dña Urraca no es la reina de León ,Galicia incluida, (primera mujer reina en España) y madre de Alfonso VII el emperador sino que se trata de su tía la Infanta Urraca de Castilla, que recibió en herencia la ciudad de Zamora , siendo esta última, por tanto, algo anterior en el tiempo a la reiniña (la reina niña, pues así era esta parturienta adolescente cuando su estancia por la Somoza en San Cosme, y que bebio agua, sin tener que agacharse, de la fuente de la Preñada en Villar, según cuenta la tradiccional leyenda )

Nota del traductor

lunes, 26 de septiembre de 2011

O CURA YE O BISPO (en cuaderna vía)


                                                   Iera un cura simple, e sen muta valía

                                                   A diario daba misa a Santa Lucía;

                                                  Dicíala a diario ...pois outra non sabía

                                                  Sabíala por uso, non por sabeduría.



                                                   Este misacantano foi ó bispo acusado

                                                   De que era un home tolo, mal cura muy provado

                                                   O “Salve Virgo Vírginum” solo tíñalo usado

                                                   Non sabía outra misa, aquel tolo sayado.



                                                    Ye fora máis movido o bispo pra votalo

                                                    Dicindo nunca oíra de outro cura tan malo.

                                                    E pensa que a este fillo tiña él que apartalo:

                                                   -Que veña xunto a min, que vou ben castigalo.



                                                    Veu diantre do sou bispo como mal pecador

                                                    Ye taba con gran medo, branco ye sen color

                                                    Non pode ca  vergüenza mirarlle ó sou siñor

                                                    Nunca tuvo este homin tanta mala sudor.



                                                    Ye díxolle o sou bispo:

                                                                                       -Eu queroche a verdade,

                                                     Si é, como me cuntan, tanta  a tua necedade.

                                                     Ye respondeulle o cura:
                                                                                          -Siñor por caridade

                                                     Si eu dixera non, diría  falsedade.



                                                     Así responde o bispo:

                                                                                       - Se por ti non teis ciencia

                                                     De cantar outra misa, e non teis mais potencia

                                                     Mándote que non cantes; é a miña sentencia

                                                     Vive fora da iglesia e sin outra querencia.



                                                      Foise o probe curín muy triste e desterrado

                                                      Tiña unha gran vergüenza ye tando desolado

                                                      Pidiulle a Virgenciña choroso ye apenado

                                                      Que lle dese consuelo pois taba acobardado.



                                                      A nosa Patroniña que nunca abandonou

                                                      A quen de corazón como él  lle rogou

                                                      O choro do sou cura tan ben ó escutiou

                                                      Que apareceuse o bispo ye muto lle rombou:





                                                     -Escutia soio a Virgen, don bispo muy lozano

                                                  ¿Contra min porqué fuche tan duro e tan villano?

                                                      Eu nunca a ti quitéuche o tou pan cotidiano

                                                    ¡Ye tu quítasme ahora o meu bon capellano!.



                                                     Do que a min me cantaba a misa cada día

                                                     Pensache que o facía culpable de falsía

                                                     Dixeche que era tolo por rin faladería

                                                     Quitáchelle a sua orde ye a sua capellanía.



                                                    Tu vasme repoñer este cura no día

                                                    Que volva a dicir misa como antes facía

                                                     E senon  vas morrer o trigésimo día

                                                     Ya verás o que é a miña Ley de Santa Lucía.



                                                     Con estas amenazas aquel vispo chorou,

                                                     Mandou traier ó cura ó que él antes  votou

                                                     Pidíulle o sou perdón pois él se equivocou

                                                     Que  fora a mala xente á que a él engañou.



                                                     Mandou pois que cantase como antes facía

                                                     Volvera servidor a sua  Santa Lucia

                                                     E que cualquera falta que tuvese no día

                                                     Él ben o repoñera, do sou propio o daría.



                                                     Volveu pois o bon home a sua capellanía

                                                     Ye sirviu a Patrona Virgen Santa Lucía

                                                     Ye sirvíndola morre como o cura quería.

                                                     A ialma foi a Gloria con bona compañía


                                                     Non podéramos tanto escribir nin falar

                                                     Inda que a nos poderan mutos años quedar

                                                     Que un de dez milagros podéramos contar

                                                     Dos que por esta Santa, Dios fixera en Vilar.


Versión libre de Soniarred                                       
                                                                         



                                                         

domingo, 18 de septiembre de 2011

Romance de doña Blanca

ROMANCE DE DÑA BLANCA

Un  siñorito do Vierzo                                                                   
Que Fadrique se chamaba
Foi titulado marqués
O sétimo da sua Casa,

Cobiciábase de Branca
Noviña muller galana
Que casada  foi con Nuño
Capitán da sua mesnada.

Manda o Marqués ó marido
Pras suas terras zamoranas
A preparar pro sou Rey
que en grande Imperio reinaba
Novos decreutos cristianos
con  grandes guerras ganadas.
Ye tando fora o marido
Dormir ca sua doña Branca.

Xa vai Fadrique a modín
Onde Branca tiña a cámara
Veila o descuido durmindo
Ye vótase na sua cama
Ye eilí fartouselle ben
o vicio  que lle queimaba.
Logo tando no pé déla
A espada que desenvaina
Ye acenando pras suas tetas
Desta manera lle fala:

-O tou Siñor soyo e  quérote
O meu lado namorada
Si queres  ser miña amante
Seras rica ye estimada
Si non eu te mataría
Con esta aguzada espada.

-Non farei eso de gana
Pois como soyo casada
Pra nada quero a mía vida
En víndola  deshonrada

-Se non fais o que eu che digo
De ser miña namorada
Matarei o tou criado,
Metereilo na tua cama
Ye logo mátote a ti
Deixándote mal pagada
Ye direi por todo o Vierzo
Con quen  o Nuño engañabas.

Vindo  esto a probe Branca
Que tanta traición pensaba
Entregouse a don Fadrique
Por ser menos deshonrada

En cuanto o Marqués fixera
Aquelo que cobiciaba
Colle o camín de Madrid
Por non toparse de cara
Co sou vasallo don Nuño
Que de Zamora tornaba.

Baxa Nuño do cabalo
Ye a sua muller abrazaba
Mais Branca  entre choros cúntalle:

-¡Ay meu home queridiño !
Que teño perdida a  fama
Que pisadas de home alleo
Dixosaron a tua cama.
O malvado don Fadrique
Veu a noite a tua pousada.
Abrinlle como a Siñor
Ye deixoume disgraciada

Eu castigareime o corpo
Ye rezo por miña  i alma
Pra que nunca outra  casada
Volva a caier engañada.

Estas palabras dicindo
Vótalle mau a unha espada
Que muy tapada a traía
Debaxo da sua saya
Ye nos peitos se lla crava
Que de véla daba llástima

Eilí dispois no momento
Caieu morta doña Branca.
En víndola así o sou home
Amargamente choraba
Sacóulle chea de sangre
Aquela malina espada

Inda tíñala na mau
Cuando don Nuño xuraba
De matar a don Fadrique
Ye darlle lume a sua casa

Drento duna caxa negra
O corpo a enterrar levaba
Chorando polos sous ollos
Ye pola boca falaba:

-¡Ay vercianas ay vercianos!
Ter dó da miña disgracia
Que o porco de  don Fadrique
Fou fozar na miña Branca
Ye que  aquesta   gran deshonra
Fixo que ela se matara;
Temos que nós castigar
Tamaña afrenta villana.
Vindo aquesto  todo o  pueblo
 Os homes collen as armas
Ye vanse pra a Capital
Onde don Fadrique taba
Ye danlle golpe mortal
Ye queimanlle a sua casa

Ye os sous parientes na vida                                                   
Víronse por Villafranca.
.
Versión libre de Anónimo

miércoles, 7 de septiembre de 2011

Bernaldino y la mora




                                                                   Tanto claror fai a lúa
                                                                 Como o sol ó mediodía
                                                                 Cuando sai o Bernaldino
                                                                 camín do Campano iba..


                                                                 Atopa  unha   moza mora
                                                                    Na revolta da Pruïda
                                                                    Túvola por sete anos
                                                                    Bernaldino por amiga.

                                                                  Cumplidos os sete anos
                                                                   Bernaldino que sospira
                                                                  -¿Sospirache Bernaldino
                                                                  amigo que eu máis quería?

                                                                 ¿ O é que teis medo os moros
                                                                   O arímate    outra amiga?

                                                                -Que non teño medo os moros
                                                                    nin  arímame  outra amiga:
                                                                     que eu cristiano ye tu mora
                                                                        facemos muy mala vida;

                                                                 que igual ca xixa    nos venres
                                                                       na miña ley non cabías

                                                                      -Polo tou cariño amigo
                                                                    fareime cristiana  pía:
                                                                      si  quixeras por muller
                                                                      si non  de amiga taría.

                                                                      Anónimo Versión libre  
                                                                               

viernes, 8 de abril de 2011

A truita Blanca


A truita blanca.Fai muto muto tempo que cerca da Serra de Vilar vivía unha rapaza muy feitiña e que mantiña relacióis cun bardo fillo dun poderoso druida . Nun chegou a casar pois ó mozo colléronlo unhos crimináis e cimbráronlo desde O Teso da Morteira con tanta raza que chegou o corpo do bardo hasta a Poza da Pontiga, onde afondóu e quedóu morto naquelas frías augas.

Enteróuse a mociña e foi tanta a pena que lle entróu pola perda do seu home que volvéuse louca e nun facía outra cousa que chorar e chorar sin que naide podera darlle consuelo ni remedio pro sou dolo. Un día perdéuse polo monte sin deixar rastro e a xente pensou que a levaran os trasgos de Peliscos con eles.

Pouco despóis, fúi víndose na poza e polo riu de Teixeira cerca da Ponte do Pico do Lugar, unha truita toda de color blanco. Iba polo riu abaixo e algúis cuntan que a viran chegar hasta o arroyo de Balourio onde víronla facer un rodelo déses que póinse as mulleres na cabeza pra traer os caldeiros ca roupa lavada do riu. De primeiras facía raro as xentes ver una truita blanca, mais de tanto vela riu arriba e riu abaixo , que acabaron afacéndose a ela, e o pouco tempo xa nun les facía novedad ningúa.

Pasaron anos e anos e xa nin os mais vellos recordaban cuándo fora a primeira vez que viran a truita blanca que algúis creían que era unha Xana das augas da Serra.
Hasta que un día chegaron unhos homes militares muy brutos e sinvergüenzas. Cuando se diron conta de que había polo riu unha truita blanca foron por ela a pescala e ca intención de comela naquel mismo día na cea.

Armaron a nasa no ríu, cerca da Rigueira do Ucedo aquela misma mañá e pola tarde antes de facerse noite foron por ela. Eilí mismo fixeron lume aguzaron un pau de fresno , puxeron a truita na punta e comenzaron a asala. De repente escuitaron un berro como si fora a queixa de unha persona dolorida. Logo do susto primeiro, seguiron dando voltas a truita no lume mais ésta non parecía fritirse.

O militar mais animal, colleu a bayoneta e clavóulla cerca das agallas da truita por ver como taba por dentro. Taba cruda de todo, mais a truita dou un berro e un brinco e eilí mismo na terra do prado apareceu una moza muy feita toda vestida de blanco, cun rodelo todo de ouro no pelo, e que berroulle ó soldado:

-¡Mira que me fixeche animal!

Ó tempo que lle enseña un brazo todo roxo de sangre.
-¿Costábate tanto deixarme fresca no riu onde me atrapache?¿Cómo no pensache que eu eilí na auga taba cumplindo un traballo?
Colleu medo o soldado e disculpóuse pa que non o matara, como xa él taba rumiando que faría a moza.

-Non sabía que tuveras facendo cousa de importancia ¡ Perdona!

- Pois mira sí. -Respondeulle a rapaza- Si o meu home chega tando eu fora da auga, eu fago que te volvas pez perseguido por sempre por min.

Cuando sentiu esto, o militar agáchase os pés da rapaza, pídelle perdón, dícelle que lle pesa e que si soubera a cousa, a houbera deixado nas augas de onde a collera. Entonces a moza eilí mismo volveu a facerse truita blanca. Ó soldado colleu unha cazola con auga limpa, meteu dentro a truita e deixóula no riu xunto ó Muín de Santiago.
 A truita nadou riu arriba deixando un rastro de sangre hasta chegar outra vez a Poza da Pontiga, onde desde entonces víuse por muto tempo brincar a truita con unha seña roxa no lombo, xusto onde lle fixera o corte ca bayoneta o botarate do militar.




martes, 5 de abril de 2011

O Home Lobo

homelobo



Fai muto tempo que vivía nunha aldea de Cervantes (Lugo) un home de mal carácter e que enfadábase por cualquera cousa . Ese home tiña un fillo o que lle guataban as festas e as mozas mais que era tamén un gran amante do traballo. Mais o padre non lle gustaba que o fillo si divertira, pois pensaba que as festas e as mozas cuando mutas debilitaban pro traballo duro diario.

 Un día o mozo quería ir a unha festa cuando o padre pensaba terlo conél pra facer unha queimada no monte. Discutiron hasta que o padre enfurruñado berróulle o fllo:

-¡Pois vai a festa si queres e como vas tras as mozas queira Dios que andes tras as lobas!

Esa misma noite o mozo despertóuse mutas veces e como non podía descansar vestíuse e saíu a eira. Sentía que unha forza desconocida o chamaba o monte. Unha vez eilí e sin saber o que facía o mozo revolcóuse na herba mollada polo rocíu da noite. Cuando quixo poñerse de pé viu con medo que namais podía andar a cuatro patas e deste xeito empezou a correr polo monte , aullando como un lobo e correndo detrás das lobas. 
Mais tarde no pueblo empezouse a falar muto da perda do mozo e tamén de un lobo rañoso que atacara a varios cabritos e matara algúis carneiros. O padre do mozo empezou a pensar no asunto, acordouse da maldición quelle votara e preguntouse si aquel lobo non sería o sou fillo que marchara de casa. O homo fui ver unha vella que dicían que era meiga e o contarlle a cousa e a discusión que tuveran entre eles, a meiga díxolle:

Ay, home! que a maldición do padre é o pior que pode haber. ¡Un home non debe nunca maldicir a sua sangre! Inda hay unha saída mais non é nada fácil pois si non o fais a modo podes facer que morra o tou mozo...E tamén pode él matarte poiscomo fiera que é perdeu todo o sentido de home

-¿Que teño que facer entonces?-Preguntou o vello.

-Trata de facerlle algo de sangre, mais non muta pois o corte quedará pra cuando volva a ser home.

O padre doulle as gracias á meiga e marchou pensativo pra sua casa. E por fin decidiuse pois prefería morir que ver o sou fillo perdido desa manera Colleu a noite unha navalla afilada e saíu en busca do home-lobo Era mediada a noite cuando o home sentiu un lixeiro tremble de follas como si houbera algún correndo cerca. Entonces escoitou un pequeño balido .
 Despois sentiu o romperse os osos dunha ovella e viulo. Era un gran lobo comendo a desgraciada ovella. Inda era unha sorte que o lobo non tuvera cara pra él e sin que aquél o vira agarrou a navalla de monta e foise acercando a modín como si tuvera medio de cortarlle a carne máis da conta . Acertou a rozarlle ca arma o lombo do lobo que volveuse cara a él enseñando os dentes . O home tirouse o lobo abrazandolle o pescozo e gritándolle:

-¡Meu fillo, meu fillo!

 E perdonoulle e volveron pra casa xuntos. Logo de alguis años o mozo casouse e tuveron dous fillos que no vrau divirtíanse anadando no ríu Navia e facéndolle coscas no lombo onde o corte a padre.

martes, 8 de marzo de 2011

ENTROIDO






No martes daquel Entroido
disfracéime de gitana
entrei na aira do baile
ye co meu mozo eu bailaba

- Gitana, miña gitana
dime por Dios a verdad
bótame a min a  ventura
o que eu teño que esperar

-Tu bon galán sí que o eres
ye con meco falas ben
mais teis un defeuto grande
que eres falso no querer:

teis comprometidas duas
as duas comprometidas
unha rubia outra morena
ambas duas ben feitiñas

Ca rubia nunca te cases
que che fara un desgraciado
casa millor ca morena
ye serás afortunado

-Eu casaréime ca rubia
inda que sea desgraciado
ye non irei ca morena
inda sendo afortunado

- Déixote rapaz , xa marcho
miña familia me espera
si queres saber quén soio
era a túa moza a morena


lunes, 28 de febrero de 2011

Tiolindo de Angustias (en la foto es el del bombo)







tiolindo




















Por "villar":


Tiolindo de Angustias

Tiolindo era un home pequeno
puco mais grande ca sua hirmá
Angustias. Sempre viviron xuntos os dous hasta que xuntos foron pa
residencia en Ponferrada.

Era un home muy
cariñoso, falantego e trapalleiro cos guajes
do pueblo que todos os seraos ye enchiamo-la cociña baixa de
xente o-redor do lume onde sempre había un pucheiro ye un
pote
arimados os tanucos pa que tuvera o caldo quente .

O redor do lume sempre nos
cuntaba cuentos ye historias como a dos
moros que vos cuntein u outru dia
Este home menudo, sempre
presumiu de home listo, ye os sous
conocementos sempre os basaba n-hun libro vello que el lle chamaba
“o meu geugrafia”.

 Casi todas as conversaciois con
él
acababan con esta frase:

“Eso ya o liin eu no
meu geugrafia”.

Era un bon entendedor de gado
ye de costumbres da nosa terra; era
tamén segun dicía él, o mellor pastor
do pueblo;
como él dicia :

“As miñas
vacas vranean por onde mais e mellor
comen”

Un-ha vez comprou un-ha vaca
que lle chamaba “Romera” e
taba tan orgulloso de que si -la, n-hun era muy boa, pa él era a mellor
res do pueblo.
Un día preguntoulle
Liudino:

- ¿ Tiolindo, que tal a Romera?,-
El todo presumido, contestoulle.

-¡ A Romera! Ben, eche dura, como un pedernal, come, como
un-ha
caballeria e tira, como un cameón. ¿ Que mais se
lle pode
pidir a un-ha res do pais?-

Como dixen antes, Tiolindo
presumía de ser un dos homes mais
listos do lugar. Acórdome un-ha vez que taban teimeando na
cantina de Alfredo algúa cousa que pouco sabían
todos
eles, ye en certo arranque de orgullo, Tiolindo dixo:
- Euuuuu sun piquininnnn, pero
lisssstooooo . Xaaaaaa dicía
Pepin Da Cancela (un home de Canteixeira) que euu tiña
palabras
de abogadooo. ohoo

Un cariñoso recuerdo
a, Tiolindo, Tiolindin, Tiolindo de
Angustias, porque de todas estas maneras se lle chamaba a este
encantador vicín do noso pueblo
Un
saludo………… "villar"














jueves, 17 de febrero de 2011

A corza blanca





A CORZA BLANCA






Fará cerca de oitocentos
anos que vivía en Balboa un fidalgo de nome Dionisio, que
fora de muta axuda pro rey nas guerras dos moros. E por eso o rey
déralle o señorío dun castelo e unhas
terras no Bierzo e Ancares. Tiña tamén unha casa
de vrau en Canteixeira e desde eilí, acostumaba
saír a cazar cos criados polos montes da Serra de Vilar e
dos Cervantes de Lugo.

Aconteceu unha vez que tando
cazando
corzos cos sous palafreneiros polos altos de Barantés,
sentíndose cansados paráronse nun campizo cheo de
papoulas marelas, escutiando o dulce remor da auga da fonte onde nace
un regato.

É o que logo de feito arroyo vai dar o que baixa brincando
desde a Serra de Vilar e que xuntos fain mairande o ríu de
Teixeira aló enbaixo pola Pontiga, cerca de Peliscos.

O rato de tar tranquilamente
eilí sintiron unha choca e logo un rebaño de gado
co pastor que resultou ser o Chisco da Costa de Vilar,
un mozo  forasteiro sin padres co acolleran no pueblo
como criado pra ir co gado   ye traer feixes de leña.

Taba con eles a filla única do señor do feudo,
que chamábase Regina e a quén
gustáballe o monte.

Era tan blanca e ben feita como unha
azucena e tiña todo o encanto dunha fada de conto. O sou
pelo do color do centeu. Negras as cellas e negros os ollos, pescozo
ben feito e direito, dous peitos rebeldes e firmes e unha
cinturiña de vespa. Pernas esbeltas e péis
pequeniños que deixaban no monte pisadas de nina...

Taba o pastor algo encollido
diantre
do señor e da filla quenes querendo pasá-lo rato
pidíronlle que lles cuntara algúa cousa curiosa
que lle ocurrira por aqueles montes.

Miróulles o Xisco con
aqueles ollos pequenos e desconfiados, rascóuse a cabeza e
quitóuse as greñas que lle tapaban a testa e
decidíuse, dispóis de muto facerse de rogar de
todos, a falar deste xeito:



-Esta mañá de
ben cedo antes de ser día saín da cabana da
Serra, onde durmo mutas veces por non baixar a Vilar nas noites de
lobos Paróuse e
fíxolle un silbo o perro pra que xuntáse as reses
que taban loureando, rascóuse outra vez a cabeza e volveu a
falar:

-Cuando o clarexar o día
tróuxe o rebaño a beber nesta caborca, sobre un
cento de metros abaixo de onde tamos ahora , nunha poza sin Sol porque
tápalo as abrairas e humeiros, atopéi entre o
rastro dos corzos unhas pisadas pequenas, dunha media cuarta das
miñas, como de peis dunha nina de non mais de sete anos.


O decir esto, miróu pros
pés da Regina, e fíxolo tambén Don
Dionisio e os monteiros que trouxera con él. Mais a
atractiva Regina aprestóuse a escondélos no vero
momento e dixo enseguida que os peis déla nun era certo que
foran pequenos...

- A noite - siguíu o
pastor-volvín e escondíme nun sitio do rego por
onde eu sabía que cruzaban os corzos, e cuando taba quedando
medio adormilado, sentín que os ramallos movíanse
detrás de min. Erguínme a modín e cada
vez mais cerca sentín risas e cantos de tres ou cuatro voces
como de mozas, do xeito co fain cuando volven da fonte dos Entralgos
cos baldes da roupa na cabeza pra casa.

Acercáronse tanto que o
parecer me viron e sentín una voz de muller que
decía :
-”¡por eiqui
compañeiras que eilí ta escondido o tolo do
Xisco!

Ríronse de gana todos un
momento, a que máis a Regina, mais o zagal
continuóu:

-Peguéi un brinco pra
velas millor e de repente vin unha corza blanca que saíu
dentre as matas e a saltos fuxíu polo monte, seguida dunha
tropa de corzas do color natural das corzas de eiqui. E por contas de
bramar ríanse entre elas como o fain as mulleres.
Eiquí xa
puxéronse todos a rir sin parar. Mais por fin como viran que
facíaxe tarde, déronlle o pastor un cacho de
carne de xabarín e un trago de viño da bota. Dou
as gracias o pastor e fóuse co gado, mentras Don Dionisio, a
filla e os outros colleron os cabalos que taban pastando no souto
cercano e seguiron ca súa partida de caza.

Entre os monteiros de Don
Dionísio taba Virginio fillo dun vello criado da familia e
que tiña os mismos anos que Regina. O Señor
queríalo como si fora fillo sou, e inda había
quen remoraba que podería sélo. Este mozo
tiña muto aprecio a Regina e taba sempre presto a facer
cualquera cousa que a ela se lle antoxara. Taba namorado da Azucena
Ancaresa,que así a chamaban todos no país , tan
blanca e tan rubia que parecía que o Noso Señor
habíala feito de neve e de ouro.

Mais algúis murmuraban que
podía haber saído de madre gitana, porque Don
Dionisio tamén fora rondando polas terras do Egipto e
viñera deilí cunha nina pequena pra criala en
Balboa. Mais pode que non pasen de faladurías, xa que quen
podía sabelo de certo era o padre de Virginio que morrera xa
facía anos. E que en vida non soltóu prenda a
nadie, nin siquera o sou fillo quen preguntáralle mutas
veces con muto interés polo asunto da filla do amo.


Iba Virginio no cabalo cerca de
Regina, pensando que pudera haber algo de certo no relato do pastor. E
que si así fora, a Regina gustaríalle ter e
manter no Castelo unha corza de color blanco, e que él
podía cazala e darlla pra ela.
Como o pensóu, fíxolo. Quedou atrás,
na volta pra casa, dos amos e monteiros, e tiróu polo monte
outra vez querendo atopá-lo pastor.

Os
outros chegaron a noite a
Balboa e Regina como non vía o Virginio preguntóu
por él pero naide o vira desde que se separara deles no Rego
Dauga.



Nesto que entra no Castelo Virginio
sudando e decindo que era certo o da corza blanca, pois a viran
máis pastores cos que acababa de falar no monte.

Como non o creían xurou
pola virxen e todolos santos que antes de tres días
colleríala viva o morta e daríalla en prenda
a Regina. Esto decindo, armóu a
súa ballesta, e poñéndola o lombo
saíu de Balboa camín de Canteixeira e collendo un
carreiro que o levóu direito a Barantés.

Cuando chegóu a caborca a lúa taba alta e
lucía xa por enriba da Pena Rubia
Virginio era un bon cazador. Agachóuse xunto os salgueiros e
fresnos veciños da rigueira, esperando ca ballesta na mau a
chegada das corzas. Mais pouco a pouco vai cayendo nun atolondamento
parecido o sono, e que facía que o pensamento se nublara e
os ollos cansados e con sono xa viran borrosas as cousas.

De repente despértase do todo ó sentir un ruido de piornos e
de voces delgadiñas que cantaban e falaban entre elas, como
de mozas divirtíndose e que parecían decir :

-“ven anadar debaixo da luz
da lúa na poza das ninfas da Serra.”

-“Ven a fungálo perfume das arandeiras escondidas
na sombra da máxica noite”

-“Ven a gozar ca reina das Xanas nunha quente
noitiña de vrau


Entonces pareceron as corzas brincando desde as matas e tiraron pra
baixo, sempre rebincando, hasta parar na Poza da Pontiga. E sempre na
diantreira e dirixindo, iba a blanca corciña. Virginio
seguíulas e o chegar o Teso da Murteira colleu a ballesta
entre os dentes, e fóise arrastrando a modiño
hasta parar nun sitio que quedaba a tiro da poza.

Asentóuse ben cunha
rodilla fincada na terra e xusto cuando iba a tirarlle a corza
blanca… desapareceron todas da súa vista.


E no sou lugar víu unhas cuantas mulleres, que xugaban na
auga desnudas de todo e que víndolles as tetas cos sous
dazaoito anos fervíalle a sangre polas venas.

Collíanse unhas a outras tirábanse auga na cara,
amargullaban e saían de novo e facían as cousas
que fain as mociñas desnudas cuando pensan que nadie as vei.
De repente no sou encantamento parecíulle que unha daquelas
era a Regina.

Era ela. Aquelos ollos morenos, aquel pescozo garboso, aquela cascada
de ouro que lle chegaba hasta os cuadrís ben
feitiños e pola diantreira... aqueles peitos direitos e
firmes acenando pro Ceo, aqueles péis pequeniños
como dous cachos de neve sin derretir. Era ela.

E cuando Regina saíu da auga oíronse as voces das
outras que cantaban todas a unha :

Xenios do aire, e reis do
éter, vide con nos esta noite.

- Silfos dos montes, vide montados nos vosos carros de roble e traede
con vos mutas larvas das fontes e que chovan por nos como nubes de
perlas.

-Cocos das patacas, gusanos de luz vide con nos como enxame de espritos
da noite .

- Vide trasgos e sátiros, que quen os quere os espera e
cobicia.


O pobre Virginio non pudo resistir
máis  sacudíndose o encanto que o
retiña pasmado mirando as mociñas,
brincóu e plantóuse didiantre de todas.

Rompéuse o embeleso e xa como corzas de novo as
víu escapar en todas as direccióis brincando
polas matas veciñas

Pero a corza blanca
enredóuse nas zarzas e quedáballe a tiro. Cuando
tiña a ballesta tensada outra vez sentíuse chamar
por Regina que díxolle:

-Virginio ¿que
fáis?

Quedóu quieto Virginio e
soltóu a ballesta con medo de mancar a súa
amante. Pero a corza aproveitóu o momento pra librarse de
todo das zarzas, e fuxiu como un rayo ríndose dél.

Maldicindo volveu a colle-la
ballesta
e cunha maña indecible soltóu a saeta de cara pro
souto por onde fuxira a corciña. Sentíuse un
berrido seguindo lacexos que pouquiño a pouco se foron
morrendo…

-¡Ay Dios que a
matéi, perdido de min!

E vota a correr como louco chegando por fin onde ben parecía
que caiera a saeta. Mais non viu ningún corpo de muller nin
de corza. Cuando xa de mañá entra no castelo de
Balboa, e viu que non taba a Regina, sube as escaleiras da torre todo
desesperado, querendo tirarse pola ventá enbaixo. Mais no
mismo momento do brinco, sente quo agarra unha mau por
detrás. Vólvese e eilí taba a mau sin
o corpo de Regina, chea de sangre mais inda ca sortixa que en prenda
primeira o día da festa lle dera…

Versión personal arreglada de la leyenda de Bécquer (La corza Blanca)